कलावंताला समाजाकडून अँप्रिशिएशन मागणाचा हक्क असतो ! -सुमित्रा भावे  (कराड येथील 'अभिरुची' फिल्म्स क्लब च्या वार्षिक महोत्सवानिमित्त दि. २९ फेब्रुवारी रोजी चित्रपट दिग्दर्शिका सुमित्रा भावे यांची वर्षा कुलकर्णी यांनी घेतलेली मुलाखत. शब्दांकन - कबीर उषा लक्ष्मण बोबडे)  तुमचं औपचारिक शिक्षण हे राज्यशास्त्र, समाजशास्त्र या विषयात झालेलं आहे. चित्रपट निर्मिती ही खरंतर गुंतागुंतीची प्रक्रिया आहे. यात अनेक विद्या शाखा, अनेक तांत्रिक बाबी येतात.  मात्र सिनेमाचं कुठलेही औपचारिक शिक्षण घेतलेलं नसतांना देखील तुम्ही चित्रपट केले. आम्हाला याचा समजलं कारण म्हणजे - 'उपजत प्रतिभा' ! तुम्ही त्याच्याविषयी काय सांगाल ?  -  नमस्कार पहिल्यांदाच तुमच्या सगळ्यांची माफी मागते. कारण माझं बोलणं ऐकतांना तुम्हाला खडबडीत रस्त्यावरून चालल्यासारखं वाटणार आहे.  माझा आवाज सुमधुर वगैरे नाहीये. तो खराब झालेला आहे. चकचकीत रस्त्यावरून पडल्यापेक्षा आम्हाला खडबडीत रस्त्यावरून चालायला आवडेल ! - मी समाजशास्त्राचा अभ्यास केला. राज्यशास्त्राचा अभ्यास केला आहे ; पण त्याहीपेक्षा जास्त मी समाजकार्याचा ...

अश्लील उद्योग : चौकटी बाहेरचा प्रयत्न ! 'अश्लील उद्योग मित्र मंडळ' हा आलोक राजवाडे दिग्दर्शित आणि धर्मकीर्ती सुमंत लिखित सिनेमा वास्तव आणि फॅन्टसी यांचं अजब मिश्रण असलेला सिनेमा आहे.  त्यामुळे हा सिनेमा एक आगळा वेगळा प्रयोगशील प्रयत्न आहे. नेहमीच्या पारंपारिक चित्रपट विषयांपेक्षा वेगळ्या धाटणीचा, चौकटी बाहेरच्या विषयाचा हा चित्रपट असून श्लील - अश्लील हा वाद निरर्थक असून या चित्रपटाचा विचार कलात्मक औचित्याच्या दृष्टीने, आशयाच्या दृष्टीने, आणि कलात्मक सत्याच्या दृष्टीने होणे गरजेचे आहे, असे वाटते. सेक्स आणि प्रेम या दोन्ही गोष्टीचं त्या-त्या जागी असणारं महत्त्व अधोरेखित करणारा अत्यंत वेगळ्या पद्धतीचा हा सिनेमा आहे. आपल्याकडे काही प्रयोगशिल दिग्दर्शक वेगळे विषय मांडतात, त्यामुळे समीक्षकांनी सम्यक बुद्धीने समीक्षा करणे गरजेचे आहे. मात्र, जे सिनेमात नाहीच, यावरच बरेच चित्रपट समीक्षक बोलतात, आणि जे चित्रपटात आहे, त्याची समीक्षा राहते बाजूला ! शिवाय, उणीवा दाखवणं, चुकांवर बोट ठेवून त्या लक्षात आणून देणं, यात गैर नाही, पण कलाकृतीला चुकीचा शेरा मारणे योग्य नाही. तसं करणं हे कोतेपणाचे लक...

'चाकोरी' ३२ वर्षानंतर  'चाकोरी' हा १९८८ साली सुमित्रा भावे आणि सुनील सुकथनकर यांनी दिग्दर्शित केलेला लघुपट. चाकोरी म्हणजे चौकट. चाकोरी म्हणजे वर्तुळ. चाकोरी म्हणजे मर्यादा. चाकोरी म्हणजे, व्याकरण ! मात्र, आयुष्य वर्तुळात जगायला, चौकोनात जगायला आयुष्य भूमिती नाही, आयुष्य  भूमिका आहे ! अशी शिकवण हा लघुपट देतो. 'मुक्तता आणि जाणिवांची जाणीव' करून देतो. आपल्या भारतीय समाजव्यवस्थेमध्ये जशी जातीची उतरंड आहे, तशीच उतरंड 'स्त्री-पुरुष' नात्यात आहे.  या स्त्री-पुरुष असमानतेमुळे कोणत्याही क्षेत्राततच नव्हे, तर अगदी चार भिंतीच्या आत सुध्दा कोणत्याही गोष्टीसाठी स्त्रियांना डावलून पुरूषांना प्राथमिकता  दिली जाते. स्त्रियांची गुणवत्ता नाकारल्या जाते, हे आपलं दाहक सामाजिक वास्तव आहे, आणि नेमकं तेच वास्तव चाकोरीतून अधोरेखित केलं. ग्रामीण भागातल्या एका तरुण परित्यकत्या स्त्रीच्या जगण्याची चाकोरी, तिचं आयुष्य 'चाकोरी' या लघुपटामध्ये अतिशय कलात्मक पद्धतीने मांडले आहे.  आजही गाव खेड्यात जेव्हा  एखादी गोष्ट करायची असेल आणि मुलगा आणि मुलगी यापैकी एकाच्याच प...